Το κακό με την κριτική δεν είναι μόνο η μνησικακία και άλλες απρόσκλητες συγκρούσεις που δημιουργεί αυτή η στάση, αλλά ο διανοητικός μηχανισμός που ενεργοποιούμε σε τρεις φάσεις:
- Η πρώτη είναι κρίση. Δεδομένου ότι υπάρχουν διαφορές από άνθρωπο σε άνθρωπο, όταν κρίνουμε τις πράξεις κάποιου άλλου, είναι αναπόφευκτο να βρίσκουμε πράγματα με το οποία δε συμφωνούμε.
- Εκείνο που δε μας αρέσει- ή που δεν καταλαβαίνουμε- στον άλλο ενεργοποιεί τη δεύτερη φάση, την κατηγόρια. Έχουμε την τάση να σκεφτόμαστε με όρους απολύτων αξιών και μας είναι δύσκολο να υποθέσουμε πως ο κόσμος φαίνεται διαφορετικά ανάλογα με το σημείο από το οποίο παρατηρεί κανείς.
- Η κατηγόρια οδηγεί στην τρίτη φάση, την εκδίκηση. Αυτή μπορεί να γίνει με πολύ πανούργο τρόπο και να περάσει απαρατήρητη ακόμα και από τον άνθρωπο που την πραγματοποιεί.
Για όσους συνειδητοποιούν πόσο ύπουλα λειτουργεί η κριτική και πόσο σαμποτάρει την ψυχική τους ηρεμία αλλά και τις ανθρώπινες σχέσεις, δεν χρειάζεται αν ανησυχούν. Υπάρχει αντίδοτο. Ποιο; Η συγνώμη και η ευγνωμοσύνη. Για την ακρίβεια, η συγνώμη είναι ένα ενδιάμεσο βήμα προς την ευγνωμοσύνη, όταν επιτυγχάνεται μια πιο βαθιά κατανόηση των γεγονότων που έχουμε ζήσει και η απουσία της μπορεί να γίνει αιτία πνευματικής ακινητοποίησης αν επιμένουμε να παραμένουμε θύματα ή δήμιοι των περιστάσεων.
