Ο Ζούγκο Σρετένοβιτς είναι ο πρώτος κτηνοτρόφος στη Λέσβο που ασχολείται με την εκτροφή γαϊδουριών για γαλακτοπαραγωγή, έχοντας φτάσει σήμερα στα 55 του χρόνια να λειτουργεί μία φάρμα με 30 ζώα. Το σπουδαιότερο όμως είναι ότι έχει καθετοποιήσει τη μονάδα του, καθώς το γάλα που παράγει το χρησιμοποιεί για την παρασκευή καλλυντικών τα οποία διαθέτει στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Αν και η προσπάθειά του ξεκίνησε πριν από 4 χρόνια, κατάφερε να αδειοδοτηθεί τον τελευταίο χρόνο, καθώς στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης δεν υπήρχε ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο παρά το ότι το συγκεκριμένο προϊόν πληρώνεται πανάκριβα στο εξωτερικό. Μόλις τον περασμένο Φεβρουάριο εκδόθηκε η απόφαση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης - η οποία προβλέπει την απελευθέρωση της επεξεργασίας, πώλησης και διάθεσης του γάλακτος γαϊδούρας - δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης και άνοιξε επί της ουσίας ο δρόμος για την διάθεση γάλακτος ιπποειδών, το οποίο προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση.
Να σημειωθεί ότι το βιολογικό γάλα γαϊδούρας μπορεί να διατίθεται από τους παραγωγούς σε τιμές 80 - 100 ευρώ και υπάρχει ζήτηση για εξαγωγές, καθώς η σύνθεσή του είναι παρόμοια με αυτή του μητρικού γάλακτος, ενώ έχει και θεραπευτικές ιδιότητες για ορισμένες παθήσεις. Δεν πρέπει να παραβλέψουμε, άλλωστε, ότι χρησιμοποιείται από γνωστές εταιρείες καλλυντικών ως συστατικό για τα πιο ακριβά προϊόντα τους.
Από τη Σερβία στη Λέσβο
Η μονάδα του Ζούγκο Σρετένοβιτς βρίσκεται στην περιοχή "Μέσα" της Αγίας Παρασκευής, ενώ ο ίδιος δεν εξάγει ούτε… σταγόνα από το προϊόν του, καθώς λειτουργώντας εργαστήριο στην Καλλονή παρασκευάζει χειροποίητα σαπούνια και κρέμες έχοντας μεγάλο πελατολόγιο από την Ελλάδα και το εξωτερικό. «Είμαι φυσικοθεραπευτής και ξεκίνησα να εργάζομαι στην Ελλάδα σε μονάδα θεραπευτικής ιππασίας της Κρήτης», μας είπε ο Ζούγκο και συνέχισε: «Το πρώτο ερέθισμα για την δημιουργία δικής μου φάρμας το είχα από την Κρήτη, όταν όμως εγκαταστάθηκα στη Λέσβο και άρχισα σιγά-σιγά να αναζητώ επιλεγμένα γαϊδουράκια για την εκτροφή αρκετοί κτηνοτρόφοι με αντιμετώπιζαν σαν τρελό. "Εμείς αφήνουμε ελεύθερα και εσύ τα αγοράζεις", μου έλεγαν. Τώρα όμως που βλέπουν την βιωσιμότητα της επιχείρησης που έχω δημιουργήσει, όταν περνώ από μπροστά τους, σπρώχνει ο ένας τον άλλον και ψιθυρίζουν "…αυτός τα κονόμησε"! Φυσικά η μονάδα μου είναι βιώσιμη, αλλά υπάρχουν μεγάλες δυσκολίες στην εκτροφή, καθώς έχουμε να κάνουμε με ζώα που έχουν ανάγκες και πρέπει να βρισκόμαστε συνεχώς στο πόδι για να τις καλύπτουμε».
Δυσκολίες όμως αντιμετώπισε ο Σέρβος μετανάστης και με τη γραφειοκρατία, λόγω της έλλειψης ενός ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου για την εκτροφή γαϊδουριών και τη διάθεση του γάλακτος. «Η γραφειοκρατία στην Ελλάδα είναι απίστευτη και αποθαρρύνει τους επενδυτές, όπως είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω και από την περίπτωσή μου. Εκτός αυτού όμως η χώρα είχε μείνει πίσω στο συγκεκριμένο αντικείμενο, αφού για παράδειγμα όταν απευθύνθηκα σε γνωστό Πιστοποιητικό Οργανισμό προκειμένου να πιστοποιηθεί το γάλα που παράγω ως βιολογικό, οι άνθρωποι δεν ήξεραν τι να μου απαντήσουν, καθώς όπως μου είπαν… ήμουν ο πρώτος που ήθελα να πιστοποιήσω βιολογικό γάλα γαϊδούρας και δεν είχαν να μου δώσουν ούτε τα ανάλογα έντυπα. Φαίνεται ότι στην Ελλάδα εκτός από πρόβατα και γελάδια δεν έχουν μάθει να εκτρέφουν τίποτε άλλο, αλλά δεν είναι μόνο αυτό, καθώς ο δικός μας τομέας αν η δραστηριότητά του στο μεγαλύτερο ποσοστό είναι εξαγωγική δεν έχει βοήθεια από πουθενά. Προσπαθούν να μας δυσκολέψουν και να μας στραγγαλίζουν οικονομικά αντί να μας βοηθήσουν και σας αναφέρω ως παράδειγμα την προσπάθειά μου να έχω την έγκριση του ΕΟΦ για τα καλλυντικά που διαθέτω και για την οποία μου ζητούν σε παράβολα το ποσό των 3.000 ευρώ» τόνισε εμφανώς δυσαρεστημένος ο Ζούγκο.
Τα προϊόντα που παράγει στην καθετοποιημένη μονάδα του ο Σέρβος μετανάστης είναι το χειροποίητο σαπούνι, που ο ίδιος υποστηρίζει ότι ενδείκνυται για τις δερματικές παθήσεις και την ψωρίαση, κρέμα προσώπου για γυναίκες, αλλά και επουλωτική κρέμα για πληγές κατάκοιτων και διαβητικών. Οι τιμές των προϊόντων δεν είναι οικονομικές, καθώς το σαπούνι για παράδειγμα διατίθεται στα 10 ευρώ, το κόστος του προϊόντος όμως έχει άμεση σχέση με το κόστος της πρώτης ύλης. Και ο Ζούγκο στις προδιαγραφές των προϊόντων του αναφέρει ότι περιέχουν γάλα γαϊδούρας σε ποσοστό 50%, ενώ τα άλλα συστατικά προέρχονται από εκχυλίσματα βοτάνων της λεσβιακής γης και βιολογικά ελαιόλαδα.
Η παραγωγή
Επί του παρόντος η φάρμα δεν έχει μεγάλη παραγωγή, καθώς κυμαίνεται στα 200 κιλά γάλακτος τη σεζόν, που διαρκεί κατά μέσο όρο 5 μήνες. Σύμφωνα με τον Ζούγκο Σρετένοβιτς, από τα 30 ιπποειδή που εκτρέφει στη φάρμα του την τρέχουσα σεζόν, που ξεκίνησε από την άνοιξη, έχουν γεννήσει 5 γαϊδούρες και άρα έχουν παραγωγή γάλακτος 300 γραμμάρια περίπου την ημέρα το κάθε ζώο. Αν επέλεγε, με βάση τη σημερινή δυναμικότητα της εκτροφής, να διαθέτει το προϊόν του σε εμπόρους, με τη μέγιστη τιμή θα επιτύγχανε μικτά έσοδα 20.000 ευρώ το έτος. Επιλέγοντας όμως να καθετοποιήσει τη μονάδα παρασκευάζοντας καλλυντικά από το γάλα γαϊδούρας που ο ίδιος παράγει, τα έσοδά του πολλαπλασιάζονται και το σπουδαιότερο, δεν είναι εξαρτημένος από τους μεσάζοντες.
Ταυτόχρονα όμως εφόσον λειτουργεί τη φάρμα του έχει συνδυάσει και υπηρεσίες αγροτουρισμού προσελκύοντας τουρίστες αλλά και ντόπιους με μικρά παιδιά, ενώ στα μελλοντικά του σχέδια είναι η φάρμα να λειτουργήσει και για θεραπευτική ιππασία, έχοντας αποκτήσει εμπειρία πάνω σε αυτόν τον τομέα από την ενασχόλησή του στην Κρήτη.
Βλέποντας κανείς τον νέο ορίζοντα που ανοίγει για την κτηνοτροφία στη Λέσβο ένας Σέρβος μετανάστης, επιλέγοντας την εναλλακτική αλλά συνάμα κερδοφόρα εκτροφή γάλακτος γαϊδούρας, θα μπορούσε άραγε κανείς να πει μετά βεβαιότητας ότι οι κτηνοτρόφοι της Λέσβου έχουν μία δεύτερη ευκαιρία στον τόπο τους; Η απάντηση που δίνει ο Σέρβος μετανάστης δεν αφήνει και πολλά περιθώρια αισιοδοξίας. «Πιστεύω ότι στη Λέσβο έχουμε μάθει αιώνες τώρα στην εκτροφή προβάτων και αυτή η νοοτροπία είναι δύσκολο να αλλάξει. Είναι πολλές φορές που τα βράδια κάθομαι και σκέφτομαι ότι μου λείπει ένας συνάδελφος που να ασχολείται με το ίδιο αντικείμενο στο νησί για να ανταλλάσουμε ιδέες, εμπειρίες και τεχνογνωσία, πιστεύω όμως ότι θα συνεχίσω για καιρό ακόμα να είμαι μόνος σε αυτόν τον τομέα», μας είπε ο Ζούγκο.
