Περνούσε, σύμφωνα με τις μαρτυρίες, από τη συμβολή των οδών Στουρνάρη και Πατησίων, πιθανότατα την εντελώς λάθος χρονική στιγμή. Δέχτηκε τη σφαίρα κατευθείαν στο κεφάλι, σωριάστηκε στο έδαφος και ξεψύχησε λίγο μετά.
Ο Μιχάλης Μυρογιάννης ήταν θύμα του αξιωματικού του Στρατού, συνταγματάρχη Νικόλαου Ντερτιλή.
Γεννημένος στη Μυτιλήνη, ηλεκτρολόγος ζούσε στην Αθήνα. Την επόμενη ημέρα από την εισβολή στο Πολυτεχνείο, το μεσημέρι, ο θάνατος τον συνάντησε εκεί.
Οι μαρτυρίες δεν είναι πολλές, μία ωστόσο ξεχωρίζει, εκείνη του οδηγού του Ν. Ντερτιλή, Αγριτέλλη. Ο Αγριτέλλης υποστηρίζει στην κατάθεσή του πως ο ανώτερος του όχι μόνο πυροβόλησε και σκότωσε το Μυρογιάννη, αλλά του είπε μετά:
“Με παραδέχεσαι ρε; Σαράντα πέντε χρονών άνθρωπος και με τη μία στο κεφάλι!”
Πού βρίσκεται όμως η ιστορική αλήθεια και που ξεκινά ο μύθος, εάν φυσικά υπάρχει κάτι τέτοιο;
Το NEWS 247 προχωρά σε αυτό το αφιέρωμα στο Μιχάλη Μυρογιάννη, τον 20χρονο ηλεκτρολόγο, έναν από τους νεκρούς των ημερών εκείνων, με ιδιαίτερη προσοχή και σεβασμό στα εμπλεκόμενα πρόσωπα αλλά και στην ιστορία.
Σε αρκετούς πολίτες ακόμη και σήμερα υπάρχει η απορία πως δολοφονήθηκε ένας άνθρωπος χωρίς να υπάρχουν επεισόδια σε εξέλιξη, ειδικά από τη στιγμή που είχε γίνει η εισβολή, είχε πέσει η πύλη και όλα είχαν τελειώσει.
Για να αποκαταστήσουμε την ιστορική αλήθεια, οφείλουμε να αναφέρουμε πως τα επεισόδια δεν είχαν σταματήσει, Δεν ήταν βέβαια όπως ανήμερα τη 17η Νοέμβρη αλλά υπήρχαν εστίες έντασης και κυνηγητό, όπως και συλλήψεις και ξύλο, σε πολλές γειτονιές της πόλης. Ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατούσε και την 18η Νοέμβρη είναι το γεγονός πως στην Αγίου Κωνσταντίνου κυκλοφορούσε, μετά την πλήρη καταστολή κάθε θύλακα αντίστασης, ένα άρμα προσωπικού μέχρι την Ομόνοια.
Σε ένα τέτοιο σκηνικό βρέθηκε και ο Μιχάλης Μυρογιάννης. Οι μαρτυρίες λένε πως είχε περικυκλωθεί από περίπου τέσσερις αστυφύλακες οι οποίοι τον χτυπούσαν. Κάποια στιγμή τους ξέφυγε και έτρεξε να ξεφύγει, όταν δέχτηκε τη βολή από τον Νίκο Ντερτιλή.
Τι λένε οι μαρτυρίες και γιατί εγείρουν διαφωνίες και φήμες
Δυστυχώς, ειδικά στην Ελλάδα, είθισται πολλά ιστορικά γεγονότα με ξεχωριστή σημασία να γίνονται βορά στην αμφισβήτηση, όχι τη γόνιμη και τη δημιουργική, την απαξίωση, τον αρνητισμό και εν τέλει το ψεύδος. Ο φόνος του Μιχάλη Μυρογιάννη δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση, παρά τις μαρτυρίες αλλά και το πόρισμα Τσεβά (το πρώτο επίσημο πόρισμα) στο οποίο και θα αναφερθούμε παρακάτω.
Βασικός μάρτυρας υπήρξε ο οδηγός του Ν. Ντερτιλή, Α. Αγριτέλης. Στη μαρτυρία του, η οποία ουσιαστικά αυτή καταδίκασε το δολοφόνου του 20χρονου Μιχάλη, αναφέρεται:
'”To μεσημέρι της 18 Νοέμβρη 1973, ο ταγματάρχης Ντερτιλής βρίσκεται με το υπηρεσιακό τζιπ έξω από την κατεστραμμένη πύλη του Πολυτεχνείου. Απέναντι, Πατησίων και Στουρνάρα, οι αστυφύλακες χτυπούν ένα νεαρό, που προς στιγμήν τους ξεφεύγει. Ο Ντερτιλής βγάζει από το μπουφάν το περίστροφο και πυροβολεί. «Ο νεαρός έπεσε σαν κοτόπουλο», περιγράφει στην κατάθεσή του ένα χρόνο αργότερα ο οδηγός του Ντερτιλή - ο 21 ετών τότε Αντώνης Αγριτέλης - και συνεχίζει: «Μετά το φόνο ο Ντερτιλής σαν να μη συνέβαινε τίποτα μπήκε στο τζιπ και χτυπώντας με στην πλάτη μου είπε: "Με παραδέχεσαι ρε; Σαράντα πέντε χρονών άνθρωπος και με τη μία στο κεφάλι!""...
Η συγκεκριμένη μαρτυρία αμφισβητείται έντονα από συγκεκριμένους πολιτικούς κύκλους, κυρίως διότι ο Αγριτέλλης φαίνεται όντως να κάνει λάθος στην ηλικία του συνταγματάρχη Ντερτιλή, πέφτει κάμποσα χρόνια έξω.
Ακόμα όμως και αν δεχτούμε πως όντως έχει κάνει λάθη σε αυτό ο Α. Αγριτέλλης, δεν αλλάζει η ουσία. Ακόμα και λάθος να έκανε στην ηλικία του Ντερτιλή, η αλήθεια παραμένει η ίδια: Φαίνεται να ήταν ο άνθρωπος που πυροβόλησε και δολοφόνησε το Μ. Μυρογιάννη.
Άλλωστε, αντίστοιχη κατάθεση δίνει και ο Μίμης Τραιφόρος:
"Περί ώραν 2:15 της Κυριακής 18/11/1973 ευρισκόμουν εις το μπαλκόνι του σπιτιού μου επί της οδού Πατησίων και αντελήφθην έναν νεαρό άνδρα, ύψους περίπου 1,80 μ. με μακριά μαλλιά, να κατέρχεται την οδόν Στουρνάρη, ήσυχος και αδιάφορος. Καθώς είχεν φθάσει εις το μέσον της διασταυρώσεως των άνω οδών, φαίνεται ότι κάποιος από το Πολυτεχνείο του φώναξε κάτι, εγώ δεν άκουσα τίποτε, αλλά το συμπεραίνω, διότι τον είδα να επιταχύνη το βήμα του και στον τρίτο - τέταρτο βηματισμό του άκουσα δύο πυροβολισμούς. Εκ των υστέρων έμαθα ότι ο ανωτέρω αποβιώσας ωνομάζετο Μυρογιάννης, υιός θυρωρού, ο οποίος πήγαινε να επισκεφθή τον πατέρα του εις κάποιαν πολυκατοικίαν επί της οδού Γ΄ Σεπτεμβρίου. Ο πατέρας του επεσκέφθη την σύζυγόν μου, Σοφίαν Βέμπο, και της άφηκε μιαν φωτογραφίαν του νεκρού με αφιέρωσιν, εγώ έλειπα κατά την επίσκεψιν του ανωτέρω".
Η μαρτυρία Τραϊφόρου δεν είναι ακριβώς ίδια με του Αγριτέλλη και το δικαστήριο το οποίο συνεδρίαζε για μεγάλο διάστημα ζητά επιπλέον στοιχεία, όπως να πει προσωπικές συνήθειες του Ντερτιλή.
"Μ έστελνε να του αγοράζω τσιγάρα Dunhill και να επισκευάζω τον αναπτήρα του, μάρκας Ronson, σ' ένα μαγαζί στη Βουκουρεστίου". Το μαγαζί βρέθηκε όπως βρέθηκε και απόδειξη επισκευής των αναπτήρων, από το Στέλιο Λογοθέτη, μετέπειτα δήμαρχο Πειραιά.
Ο ίδιος πάντως αρνήθηκε το περιστατικό με το Μυρογιάννη. Το 1973 ο Ντερτιλής ήταν πενήντα δύο χρόνων και όχι σαράντα πέντε, όπως κατέθεσε ο οδηγός του, ενώ υπήρξε μπέρδεμα και με το όνομα του Μιχάλη Μυρογιάννη. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί και ίσως δείχνει κάτι αυτό, πως ουδέποτε μίλησε για τη δολοφονία του Μυρογιάννη, ενώ σε επιστολή του στην εφημερίδα "Πρώτο Θέμα" εμφανιζόταν πρόθυμος να ζητήσει χάρη, αλλά υπό όρους. Είναι χαρακτηριστική η επιστολή του:
"...αιτηθεί συγνώμη από εμέ επισήμως η ελληνική πολιτεία δια το διαπραχθέν έγκλημα κατ' εμού, όπερ απετέλεσε την μεγαλυτέραν ηθικήν, νομικήν και πολιτικήν ατιμίαν όλων των εποχών" ανέφερε χαρακτηριστικά και κατέληγε:
"Εν περιπτώσει μη παροχής ταύτης. Θα αποθάνω εντός των φυλακών εκπληρών αποστολήν ου μόνον ως Στρατιώτης, αλλά και ως Επαναστάτης εν τη πράξει".
Για ακόμα μία φορά δεν μίλησε για τη δολοφονία για την οποία είχε καταδικαστεί.
Πέραν όλων αυτών, ο Μ. Μυρογιάννης ήταν ένα ψηλό, λεπτό παλικάρι με μακριά μαλλιά, περιγραφή που ταιριάζει με αυτές των μαρτύρων και δη του Μίμη Τραϊφόρου. καταθέτει ο πατέρας του Μυρογιάννη στη δίκη για το Πολυτεχνείο:
(Ερώτηση υπεράσπισης): "Ήταν ψηλός ο γιος σας;"
"Ένα μέτρο κι ενενήντα. Τέτοιο παλικάρι σκότωσαν. Δε χωρούσαν τα πόδια του μες στο φέρετρο. Είχα δώσει 3.000 δρχ. και το φέρετρο ήταν μικρό. Για να τον βάλουν σε άλλο, μεγαλύτερο, μου ζήταγαν άλλες 9.000. Δεν τις είχα. Και μάζεψαν τα πόδια του όπως όπως…"
Αυτό όμως που επίσης δεν εξηγήθηκε ήταν η φωτογραφία γαλλικού περιοδικού που δείχνει τον Ντερτιλή με το πιστόλι στο χέρι.
Το πόρισμα του εισαγγελέα Τσεβά
Πρόκειται για το πρώτο επίσημο πόρισμα της Εισαγγελίας - προσπάθεια να υπάρξει μία καταμέτρηση και ταυτοποίηση των θυμάτων των ημερών της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Πέραν τούτου όμως πρόκειται για μία απάντηση σε όσους αμφισβητούν την ύπαρξη θυμάτων ή επίσης για όσους επιχειρούν να αυξήσουν τους αριθμούς τους σε υπερβολικό βαθμό, διότι έχει συμβεί και αυτό. Το πόρισμα υπογράφεται από τον εισαγγελέα Δημήτρη Τσεβά και έχει ημερομηνία 5/9/1974. Γίνεται καταγραφή των όσων προηγήθηκαν, καταγράφεται το πως ξεκίνησε και το πως απέκτησε "αμιγώς πολιτικόν χαρακτήραν". Γίνεται αναφορά και σε σοβαρά επεισόδια την 16η Νοεμβρίου.
"Κατά τας μεσημβρινάς ώρας πραγματοποιούνται αι πρώται μεγάλαι πορείαι προς Ομόνοιαν και Πολυτεχνείον δια των μεγάλων αρτηριών :
Αιόλου, Σταδίου, Πανεπιστημίου, Πατησίων και Αλεξάνδρας. Την 18.00 ώραν μέγα πλήθος διαδηλωτών πορεύεται προς το Σύνταγμα. Ανακόπτεται όμως υπό αστυνομικών δυνάμεων η πορεία του και εις την συμβολήν των οδών Σταδίου – ∆ραγατσανίου και Κοραή επιχειρείται η βιαία διάλυσις του. Κατά την επανακολουθήσασαν συμπλοκήν ρέει το
πρώτον αίμα, διότι υπήρξαν εκατέρωθεν τραυματίαι."
Και εν συνεχεία:
"Επιτυγχάνεται αρχικώς η απόκρουσις και διάλυσις των διαδηλωτών δι’ απλών απωθήσεων και χρήσεως αστυνομικών ράβδων, ως και δακρυγόνων αερίων. Κατά τας τελικάς όμως φάσεις των επιθέσεων τούτων χρήσις πυροβόλων όπλων, τη εντολή του ∆ιοικητού του μικτού Επιτελείου του Υπουργείου Στρατηγού Βαρνάβα."
Από κει και πέρα το πόρισμα μιλά για πυροβολισμούς, νεκρούς και τραυματίες, ενώ πιο κάτω αναφέρονται και οι ελεύθεροι σκοπευτές, όπως και η βάναυση κακοποίηση τραυματιών.
"Οι τραυματίαι δεν απετέλουν εκεί αντικείμενον περιθάλψεως και μερίμνης, αλλά στόχον κανιβαλλικών εκδηλώσεων εκ
μέρους ευάρυθμων, εκ των αυτόθι υπηρεσιακώς ευρισκομένων ,αστυνομικών υπαλλήλων, υπο τας ευλογίας και παροτρύνσεις του τότεδιοικητικού ∆ιευθυντού του Νοσοκομείου, όστις κραδαίνων παρανόμως περίστροφον, υβρίζων και απειλών και βλασφημών, περιεφέρετο ειςτους χώρους του Νοσοκομείου ενσπείρων τον τρόμον (οράτε καικατάθεσιν του ιδίου )."
Από κει και πέρα περιγράφονται λεπτό προς λεπτό φρικιαστικές σκηνές και περιστατικά που ο ανθρώπινος νους δεν τα χωράει. Το πόρισμα, αν και η Αριστερά έχει αμφισβητήσει αρκετά το συγκεκριμένο εισαγγελικό έγγραφο, αναδεικνύει πλήρως τη βία και τη μανία αστυνομικών αλλά και το ότι είχε χαθεί κάθε έλεγχος. Το ρώτημα όμως που γεννάται είναι το εξής:
Αναφέρεται ο Μιχάλης Μυρογιάννης μέσα στο πόρισμα ή όχι όπως υποστηρίζουν κάποιοι;
Καταρχάς σημειώνεται πως ο ακριβής αριθμός των νεκρών παραμένει ανεξιχνίαστος, ενώ μετά τονίζεται πως δεν (πρέπει να) υπάρχει νεκρός σπουδαστής του Πολυτεχνείου. Όμως, στον κατάλογο των νεκρών, στο νούμερο 14 διαβάζουμε:
"Μιχαήλ ∆ημητρίου Μυρογιάννης, ετών 20. Εφονεύθη εις την διασταύρωσιν των οδών Πατησίων και Στουρνάρα περί ώραν 13.30 ́ της 18.11.73, βληθείς δια περιστρόφου εις την κεφαλήν..."
Ένα χρόνο μετά, ο αντιεισαγγελέας εφετών Ιωάννης Ζαγκίνης έκανε λόγο για 23 νεκρούς, ενώ κατά τη διάρκεια της δίκης που ακολούθησε προστέθηκε ακόμη ένας, το σύνολο 24 λοιπόν.
Σύμφωνα με έρευνα του διευθυντή του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Λεωνίδα Καλλιβρετάκη το 2003, ο αριθμός των επωνύμων νεκρών ανέρχεται σε 24, ενώ αυτός των νεκρών αγνώστων στοιχείων σε 16. Σε αυτόν τον κατάλογο στο νούμερο 21 διαβάζουμε:
Μιχαήλ Μυρογιάννης του Δημητρίου, 20 ετών, ηλεκτρολόγος, από τη Μυτιλήνη, κάτοικος Ασημάκη Φωτήλα 8, Αθήνα. Στις 12.00 το μεσημέρι της 18.11.1973, ενώ βάδιζε στη διασταύρωση των οδών Πατησίων και Στουρνάρη, τραυματίστηκε θανάσιμα στο κεφάλι από πυρά περιστρόφου αξιωματικού του Στρατού (αυτουργός ο συνταγματάρχης Νικόλαος Ντερτιλής). Μεταφέρθηκε στο Σταθμό Πρώτων Βοηθειών του Ε.Ε.Σ. σε κωματώδη κατάσταση και κατόπιν στο Ρυθμιστικό Κέντρο Αθηνών, όπου πέθανε αυθημερόν.
Κάπως έτσι "κλείνει" μία μαύρη σελίδα στην νεότερη ιστορία μας. Όπως πολλές τέτοιες σελίδες, έτσι και η συγκεκριμένη, όπως ειπώθηκε πιο πάνω, θα δημιουργεί πάντα συζητήσεις και διαφωνίες, φυσικά και ερωτήματα. Στο κάτω κάτω τα ιστορικά γεγονότα πάντα εγείρουν πολλές κουβέντες, ειδικά όταν υπάρχουν κάποια, έστω μικρά, ερωτηματικά.
Ένα πράγμα όμως δεν μπορούμε να αρνηθούμε, εκτός από το αυταπόδεικτο, το φόνο δηλαδή του Μυρογιάννη.
Πως η δολοφονία αυτή εντάσσεται σε ένα ευρύτερα ταραγμένο πολιτικό κλίμα, πως προστίθεται σε μία ακόμη σειρά από εγκλήματα και βαναυσότητες, με θύτη τα όργανα της χούντας των συνταγματαρχών και θύμα έναν απλό πολίτη.
Ένα πολίτη που έφυγε 40 χρόνια πριν και σήμερα πια ο μόνος που έχει απομείνει είναι η αδελφή του η οποία διαμένει κάπου στην Αθήνα, μακριά από κάμερες, τηλεοράσεις και συνεντεύξεις.
Ζει το δικό της πόνο, εδώ και 40 συναπτά έτη και γι αυτό όταν το NEWS 247 την εντόπισε και επιχείρησε να της μιλήσει μας είπε ευγενέστατα:
"Σας παρακαλώ πολύ... να με απαλλάξετε. Προσπαθώ να ξεχάσω επί 40 χρόνια. Κλείστε εσείς το τηλέφωνο. Μη με κάνετε να γίνω αγενής".
