Λέσβος, 7 το πρωί. Ακόμα μια βάρκα με πρόσφυγες προσεγγίζει τις ακτές του νησιού.
Στην παραλία της Κάτια, ο εθελοντής ναυαγοσώστης Νάσος Καρακίτσος και η ομάδα του περιμένουν.
Πρώτα βγάζουν τα παιδιά και στη συνέχεια τις γυναίκες. Ανάμεσα στους πρόσφυγες είναι και ο Άχμεντ που ξεκίνησε από το Αφγανιστάν. Το 15χρόνο αγόρι, δύσκολα θα ξεχάσει αυτό το μακρύ ταξίδι.
«Τσακωθήκαμε με τον δουλέμπορο. Μας είπε ότι θα ήταν εύκολο για εμάς. Μας είπε ότι έφταναν δύο ώρες για να διασχίσουμε τους λόφους. Όμως περπατούσαμε για 31 ώρες μέσα στα χιονισμένα βουνά. Η βάρκα ήταν πολύ επικίνδυνη, όλοι φοβόμασταν. Χρειάστηκε 2 ώρες για να φτάσουμε στη Λέσβο» δήλωσε ο έφηβος Αφγανός στην κάμερα του euronews.
Ο Άχμεντ και η οικογένεια του επιβιβάστηκαν στο λεωφορείο με προορισμό το κέντρο καταγραφής, στη Μόρια.
Ο Νάσος παρέμεινε στην ακτή. Πίστευε πως σύντομα θα εμφανιστεί κι άλλη μια βάρκα.
«Από ό, τι βλέπω, έρχονται όλο και περισσότερα φουσκωτά γεμάτα πρόσφυγες. Ο αριθμός τους δεν μειώνεται. Στις τουρκικές ακτές περιμένουν περίπου 2,5 εκατομμύρια ψυχές. Ακόμη κι αν ο αριθμός είναι υπερβολικός, ακόμα κι αν οι μισοί προσπαθήσουν να φτάσουν στη Λέσβο, μιλάμε για τεράστιο αριθμό ανθρώπων» υποστηρίζει ο Νάσος Καρακίτσος, εθελοντής ναυαγοσώστης του «Emergency Response Centre International».
Ανεβαίνουμε στο βόρειο τμήμα του νησιού. Ο καιρός χειροτερεύει.
Φτάνουμε στη βάση της «Lifeguard Hellas» δίπλα στο Μόλυβο.
Η Μανία Μπίκοφ και η ομάδα της ξεκινούν μια ακόμη δύσκολη περίπολο.
Η 45χρονη είναι πρώην αθλήτρια του πόλο και επαγγελματίας ναυαγοσώστρια. Άφησε στην Αθήνα τα τέσσερα παιδιά της και πήγε στη Λέσβο ως εθελόντρια.
«Ισχυροί άνεμοι, τσουχτερό κρύο. Ειδικά μέσα στο νερό, από τη στιγμή που βραχούμε, η θερμοκρασία του σώματος μας πέφτει σημαντικά. Έχουμε πολύωρες βάρδιες και δουλεύουμε μέρα – νύχτα» υποστηρίζει η Μάνια Μπίκοφ, ναυαγοσώστρια της «Lifeguard Hellas».
Ξαφνικά το σκάφος επιταχύνει. Δύο βάρκες παλεύουν με τα κύματα. Η Μάνια και η ομάδα της αποφασίζουν να προσεγγίσουν.
Όμως οι άνδρες της ακτοφυλακής τους ζητούν να μην πλησιάσουν, αφού εκείνοι αναλαμβάνουν τη διάσωση των προσφύγων.
«Δεν έχουμε δικαίωμα να προσεγγίσουμε μια βάρκα χωρίς την άδεια της ακτοφυλακής. Μπορούμε να παραμείνουμε κοντά στο σκάφος, ώστε να μην βυθιστεί. Αυτό είναι το πιο σημαντικό που μπορούμε να κάνουμε. Στη συνέχεια, η ακτοφυλακή προσεγγίζει το πλοιάριο και περισυλλέγει τους πρόσφυγες» εξηγεί η Μάνια Μπίκοφ, ναυαγοσώστρια της «Lifeguard Hellas»
Πίσω στη στεριά. Ώρα για πρωινό στον καταυλισμό δίπλα στη Μόρια.
Βραστά αυγά, ένα κομμάτι ψωμί και μια μπανάνα. Αυτό δικαιούνται Ιρακινοί και Αφγανοί, όμως κάποιοι διεκδικούν δεύτερη μερίδα.
Ορισμένοι προσπαθούν να ξεχάσουν το τσουχτερό κρύο τραγουδώντας και παίζοντας.
Όμως ο Χαμπίμπ από το Μαρόκο δεν έχει διάθεση για παιχνίδι και χορό. Προσπάθησε τέσσερις φορές να διασχίσει τα σύνορα με τη FYROM. Απέτυχε και επέστρεψε στη Λέσβο.
«Στα Σκόπια, με συνέλαβαν στρατιώτες. Πήραν όλα μου τα χρήματά, ότι χαρτιά και έγγραφα είχα. Τώρα είμαι ο άγνωστος X, είμαι ο κανένας. Δεν έχω τίποτα» δήλωσε εμφανώς απεγνωσμένος ο νεαρός Μαροκινός.
Με ξύλα και χαρτόνια, οι πρόσφυγες προσπαθούν να ζεσταθούν.
Όμως το κρύο δεν είναι ο μόνος εχθρός. Όταν ο αριθμός των προσφύγων αυξάνεται, το φαγητό δεν φτάνει για όλους.
Η οργάνωση «Movement on the Ground» και ο Γιοστ Ρέντεμα, έφεραν από το Άμστερνταμ ένα φορτηγό και το μετέτρεψαν σε κουζίνα.
Ο 32 χρόνος Ολλανδός είναι υπεύθυνος για τις προμήθειες. Στο Άμστερνταμ εργαζόταν ως καλλιτεχνικός διευθυντής στην τηλεόραση.
Όλα ξεκίνησαν, όταν ο Γιοστ με κάποιους φίλους βοηθούσαν πρόσφυγες στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό του Άμστερνταμ.
Αποφάσισε να έρθει στη Λέσβο για μια εβδομάδα, αλλά βρίσκεται στο νησί από τον Νοέμβριο.
«Αρχίσαμε να μιλάμε με Σουηδικές Μη Κυβερνητικές οργανώσεις. Έχουν μεγάλη εμπειρία, μαγειρεύουν χιλιάδες γεύματα την ήμερα. Όμως δεν είχαν κουζίνα. Εμείς είχαμε το φορτηγό που μετατρέψαμε σε κουζίνα, αλλά δεν είχαμε μάγειρες. Έτσι ενώσαμε δυνάμεις. Ήδη μαγειρεύουμε, όμως ετοιμαζόμαστε για το καλοκαίρι. Εδώ μπορούμε να μαγειρέψουμε μέχρι και 10.000 μερίδες φαγητού την ημέρα» σημειώνει, μιλώντας στο euronews ο Γιοστ Ρέντεμα.
Η Άννα από τη Νέα Ζηλανδία και ο Τζέικομ από τη Σουηδία είναι τα «αφεντικά» στην κουζίνα.
Μαγειρεύουν στιφάδο με φακές και πατάτες για τους Σύρους που φιλοξενούνται στον καταυλισμό της Μόρια.
Όλοι τους υποστηρίζουν ότι αυτή η εμπειρία θα τους ακολουθεί για το υπόλοιπο της ζωής τους. Ο Γιοστ δεν αποτελεί εξαίρεση.
«Η αλήθεια είναι πως ξέχασα την προηγούμενη μου ζωή. Όταν έρθει η ώρα της επιστροφής στο Άμστερνταμ, νιώθω πως θα δυσκολευτώ πολύ. Ξέρετε, είναι τόσο εύκολο να βοηθήσεις αυτούς τους ανθρώπους. Ένα ζευγάρι κάλτσες, φαγητό ή μια σοκολάτα. Αυτά τα απλά πράγματα φέρνουν το χαμόγελο στα πρόσωπα τους. Οπότε γιατί να μην το κάνεις» αναρωτιέται ο Γιοστ Ρέντεμα.
Από το ζεστό φαγητό, στα ζεστά χέρια. Μια παρέα ντόπιων γυναικών αποφάσισε να πλέκει κασκόλ, γάντια και σκουφάκια για τα μικρά προσφυγόπουλα.
Η ομάδα «Πλέκουμε με αλληλεγγύη στη Μυτιλήνη» συναντιέται μια φορά την εβδομάδα σε καφέ της πόλης.
«Πλέκουμε με αλληλεγγύη για τα μικρά παιδιά που έρχονται. Βοηθάμε τα αγόρια και τα κορίτσια, τα προσφυγόπουλα που φτάνουν στο νησί μας. Θέλουμε να τα ζεστάνουμε, να τους δώσουμε την αγάπη μας και τις καλύτερες ευχές μας. Συνέχεια τα σκεφτόμαστε. Όταν είμαστε στα ζεστά μας σπίτια, λέμε τώρα τι να κάνουν, που να είναι; Ας τα βοηθήσουμε, ας πλέξουμε λίγο παραπάνω» δήλωσε, στην κάμερα του euronews η Όλγα Πλακιάτου, μέλος της ομάδας «Πλέκουμε με αλληλεγγύη στη Μυτιλήνη».
Δύο φορές την εβδομάδα, επισκέπτονται καταυλισμούς, παραλίες αλλά και το λιμάνι. Εκεί, συναντούν τους πρόσφυγες και βάζουν τα σκουφάκια στα κεφαλάκια των παιδιών.
Στο λιμάνι της Μυτιλήνης γνώρισαν τον Μουσταφά. Ο 30χρόνος Ιρακινός κατάφερε να φτάσει στην Αυστρία, όπου και πήρε άδεια παραμονής. Όμως επέστρεψε στο Ιράκ για να πάρει την οικογένειά του.
Οπότε, είναι η δεύτερη φορά που κάνει αυτό το επικίνδυνο ταξίδι.
«Είναι πραγματικά πολύ ωραία, γιατί σε όλο το ταξίδι κάνει πολύ κρύο. Από την Τουρκία, στη Λέσβο. Από το νησί στην Αθήνα και από εκεί στα Σκόπια. Μετά Σερβία και Κροατία. Τελευταίος σταθμός η Αυστρία. Εκεί το ταξίδι μας τελειώνει» δήλωσε ο Ιρακινός πρόσφυγας.
Ενώ ο Μουσταφά και η οικογένειά του είναι έτοιμοι να φύγουν από τη Λέσβο, κάποιοι άλλοι μόλις έφτασαν.
Όμως οι εθελοντές δεν ήταν οι μόνοι που τους περίμεναν. Ένας ντόπιος κλέβει την μηχανή και το ξύλινο δάπεδο της φουσκωτής βάρκας.
Φοράει κουκούλα μόλις αντιλαμβάνεται την κάμερα του euronews.
Δίχως αμφιβολία, η προσφυγική κρίση έχει αλλάξει τη ζωή στη Λέσβο. Ορισμένοι ιδιόκτητες εστιατορίων, ξενοδοχείων και ταξί έχουν κερδίσει χρήματα.
Ωστόσο, η τουριστική βιομηχανία δέχεται ισχυρό πλήγμα.
Ο Λευτέρης Καραμπλιάς είναι τουριστικός πράκτορας. Υποστηρίζει πως οι ταξιδιώτες γυρίζουν την πλάτη στη Λέσβο.
«Για το καλοκαίρι του 2016, αναμένουμε σαφώς λιγότερες αφίξεις. Εκτιμώ, περίπου 60 με 70% λιγότερες σε σχέση με το καλοκαίρι του 2015. Αυτή είναι η εικόνα με τις κρατήσεις που έχουμε και δεν νομίζω πως υπάρχει πιθανότητα ανατροπής. Δηλαδή μπορεί να πάει χειρότερα, μα δεν νομίζω πως μπορεί να πάει καλύτερα» υποστηρίζει ο Λευτέρης Καραμπλιάς.
Πίσω στην ακτή, ναυαγοσώστες και εθελοντές ανάβουν φωτιά.
Η Μάνια και ο Γιοστ συζητούν για τους πρόσφυγες που περιμένουν στις τουρκικές ακτές. Οι δύο εθελοντές θυμούνται την πιο δύσκολη, αλλά και την πιο όμορφη στιγμή που έχουν ζήσει στη Λέσβο.
«Πολλές οι δύσκολες νύχτες. Όμως από τις 120 βραδιές, μία δεν πρόκειται να ξεχάσω. Ήμασταν στα παγωμένα νερά για περίπου 3 ώρες. Μια βάρκα είχε βουλιάξει και εμείς ψάχναμε για επιζώντες. Με την πρώτη αυγή, εδώ, στη βάση μας στο Λιμαντζίκι ανακαλύψαμε το σώμα ενός νεκρού μωρού» θυμάται η Μάνια Μπίκοφ.
«Δεν είμαι ναυαγοσώστης. Δεν ξέρω πως σώζεις έναν άνθρωπο. Όμως κολυμπούσα μέσα στη νύχτα και κρατούσα ένα μωρό, ένα κοριτσάκι. Κάποια στιγμή αναρωτήθηκα, μήπως μόλις πέθανε στα χέρια μου; Απλά συνέχισα να κολυμπώ. Αυτό μπορούσα να κάνω, να κολυμπώ. Όταν βγήκαμε στη στεριά, ήταν αναίσθητη. Όμως τελικά, τα κατάφερε, έζησε!» θυμάται ο Γιοστ Ρέντεμα.
